Co to jest cewnikowanie – czym jest i jak przebiega?
Cewnikowanie pęcherza moczowego to powszechnie stosowana procedura medyczna, polegająca na wprowadzeniu cienkiej rurki – cewnika – przez cewkę moczową do wnętrza pęcherza moczowego. Dzięki temu możliwe jest opróżnić pęcherz z moczu, a ciecz odprowadzana jest bezpośrednio do specjalnego pojemnika, jakim jest worek na mocz. Choć dla wielu pacjentów czynność ta kojarzy się z dyskomfortem, w praktyce prawidłowo przeprowadzona procedura nie powinna powodować bólu. W niektórych przypadkach stosuje się miejscowe znieczulenie w postaci żelu lignokainowego, aby zminimalizować uczucie pieczenia i ułatwić prawidłowe wprowadzenie cewnika.
Czym jest cewnik?
Cewnik to narzędzie medyczne w postaci cienkiej, elastycznej rurki, którą wprowadza się do organizmu w celach diagnostycznych, terapeutycznych lub drenażowych. Najczęściej stosuje się go do opróżniania pęcherza moczowego, podawania leków lub odprowadzania płynów ustrojowych. Wykonany z materiałów bezpiecznych dla pacjenta, jest niezbędnym elementem wyposażenia wielu placówek medycznych.
Na czym polega cewnikowanie pęcherza?
Podstawą cewnikowania jest bezpieczne i sterylne wprowadzenie cienkiej rurki do pęcherza moczowego, co pozwala na swobodny odpływ moczu na zewnątrz. Najczęściej wykorzystywanym modelem jest cewnik Foleya, wykonany z lateksu lub silikonu, wyposażony w balonik na końcu. Balon ten po wypełnieniu solą fizjologiczną utrzymuje cewnik we właściwej pozycji, zapobiegając jego przypadkowemu wysunięciu. Cewnik Foleya ma dwa ujścia – jedno do podania roztworu fizjologicznego, drugie do połączenia z workiem na mocz.
Wskazania do cewnikowania pęcherza moczowego
Istnieje wiele wskazań do zastosowania cewnika urologicznego. Należą do nich:
- zatrzymanie moczu – np. w przebiegu przerostu prostaty, zapalenia lub po urazach,
- konieczność dokładnej oceny ilości wydalanego moczu (ocena diurezy) u pacjentów w ciężkim stanie ogólnym,
- przygotowanie do zabiegach i operacjach urologicznych oraz kontrola diurezy po ich wykonaniu,
- zastosowanie chemioterapii dopęcherzowej w nowotworach układu moczowego,
- ochrona i regeneracja dróg moczowych po zabiegach chirurgicznych.
Rodzaje cewnikowania
W zależności od stanu chorego oraz wskazań, stosuje się kilka metod cewnikowania:
- Samocewnikowanie (cewnikowanie przerywane) – pacjent samodzielnie lub z pomocą opiekuna/ pielęgniarki wprowadza jednorazowy cewnik w celu opróżnienia pęcherza. Po odpłynięciu moczu cewnik jest usuwany. Metoda ta jest polecana przez towarzystwa naukowe jako bezpieczna i skuteczna w wielu przewlekłych schorzeniach.
- Cewnikowanie z użyciem cewnika Foleya – stosuje się cewnik Foleya, który pozostaje w pęcherzu moczowym przez kilka dni lub tygodni. Umożliwia stały odpływ moczu do worka. Sprawdza się zwłaszcza u pacjentów po zabiegach urologicznych.
- Cewnikowanie nadłonowe – polega na wprowadzeniu cewnika bezpośrednio przez powłoki brzuszne do pęcherza moczowego. Wybiera się tę metodę w sytuacjach, gdy cewka moczowa jest niedrożna, zwężona lub uszkodzona, np. po urazach miednicy.
Przeciwwskazania do cewnikowania
Cewnikowania nie wykonuje się w przypadku:
- ostrego zapalenia prostaty,
- istotnych zwężeń cewki moczowej,
- przerwania jej ciągłości, np. w wyniku urazów.
W takich sytuacjach konieczne bywa wprowadzenie cewnika nadłonowego.
Możliwe powikłania
Najczęstszym powikłaniem po założeniu cewnika jest zakażenie dróg moczowych. Pacjenci mogą odczuwać pieczenie cewki, dyskomfort czy obserwować krwiomocz. Długotrwałe stosowanie cewnika może sprzyjać zwężeniom cewki moczowej lub jej mechanicznym uszkodzeniom. Dlatego tak ważne jest przestrzeganie zasad higieny i utrzymywanie sterylności podczas wymiany.
Postępowanie po cewnikowaniu
Jeżeli cewnik musi pozostać na dłużej, należy:
- unikać częstego odłączania worka od cewnika,
- wymieniać cewnik tylko w razie potrzeby (np. przy zatkaniu),
- dbać o higienę miejsca założenia,
- po usunięciu cewnika pić dużo płynów, aby przepłukać drogi moczowe.
W razie bólu, krwiomoczu czy utrzymującego się pieczenia pacjent powinien zgłosić się do lekarza.
Podsumowanie – Co to jest cewnikowanie
Cewnikowanie to procedura medyczna stosowana zarówno w stanach nagłych, jak i w przewlekłych chorobach układu moczowego. Dzięki niej możliwe jest bezpieczne opróżnianie pęcherza moczowego, ocena diurezy czy podanie leków dopęcherzowych. Choć sam zabieg może powodować pewien dyskomfort, prawidłowo przeprowadzony – z użyciem znieczulenia miejscowego i przy wsparciu wykwalifikowanej pielęgniarki – jest zwykle dobrze tolerowany przez pacjentów. Nowoczesne cewniki jednorazowe i urologiczne systemy Foleya zwiększają bezpieczeństwo oraz minimalizują ryzyko powikłań, pozwalając pacjentom zachować komfort i niezależność nawet w długotrwałym leczeniu.
Szukasz profesjonalnych narzędzi do cewnikowania? Sprawdź ofertę Dagamed.pl, gdzie znajdziesz szeroki wybór cewników i akcesoriów spełniających wysokie standardy jakości.
