Jak przygotować się do kolonoskopii – badania, które ratuje życie?
Kolonoskopia to jedno z najważniejszych badań diagnostycznych dolnego odcinka przewodu pokarmowego. Dzięki niemu możliwe jest nie tylko wykrycie, ale i usunięcie zmian w jelicie grubym, zanim rozwiną się w groźne nowotwory. To badanie dosłownie ratuje życie – jednak, by mogła być przeprowadzona skutecznie i bezpiecznie, konieczne jest odpowiednie przygotowanie do kolonoskopii. W artykule wyjaśniamy, na czym ono polega, jakie środki należy przyjmować, co jeść na kilka dni przed badaniem i jak wygląda samo badanie.
Jak przygotować się do kolonoskopii?
Przygotowanie do kolonoskopii wymaga kilku istotnych kroków, które mają na celu dokładne oczyszczenie jelita i zapewnienie bezpieczeństwa pacjenta. Kluczowe jest przestrzeganie zaleceń dietetycznych na kilka dni przed badaniem, odpowiednie przyjmowanie leków oraz zastosowanie przepisanego preparatu przeczyszczającego. W dniu badania należy pozostać na czczo i – w razie badania w znieczuleniu – unikać przyjmowania pokarmów i płynów przez co najmniej 8 godzin. Dokładne przygotowanie zwiększa skuteczność kolonoskopii i pozwala uniknąć konieczności jej powtarzania.
Kolonoskopia – na czym polega badanie?
Kolonoskopia to badanie endoskopowe, które polega na wprowadzeniu przez odbyt giętkiego wziernika zakończonego kamerą. Lekarz może dzięki temu dokładnie obejrzeć wnętrze jelita grubego. W czasie badania możliwe jest również wykonanie drobnych zabiegów, takich jak pobranie wycinków błony śluzowej (biopsja) czy usunięcie polipów. Kolonoskopia może być wykonywana zarówno w celach diagnostycznych, jak i terapeutycznych.
Ze względu na dyskomfort, jaki może powodować wprowadzenie kolonoskopu i wtłaczane do jelita powietrze, wielu pacjentów decyduje się na badanie w znieczuleniu ogólnym. To bezpieczna i coraz częściej stosowana metoda, zwłaszcza gdy istnieje konieczność przeprowadzenia bardziej inwazyjnych czynności.
Dlaczego kolonoskopia ratuje życie?
Rak jelita grubego to jeden z najczęściej występujących nowotworów w Polsce. Wykryty we wczesnym stadium jest niemal w 100% wyleczalny. Kolonoskopia pozwala wykryć zmiany nowotworowe i przednowotworowe – takie jak polipy – zanim zaczną stanowić poważne zagrożenie. Osoby między 50. a 65. rokiem życia mogą skorzystać z programu przesiewowego i wykonać kolonoskopię profilaktycznie, co 10 lat.
Przygotowanie do kolonoskopii – klucz do skutecznego badania
Dokładne przygotowanie do badania to warunek konieczny, aby kolonoskopia mogła zostać przeprowadzona prawidłowo. Chodzi przede wszystkim o to, by oczyścić jelito z resztek pokarmowych. Pozwala to uzyskać wyraźny obraz śluzówki jelita i uniknąć konieczności powtarzania procedury. W przygotowaniu tym niezwykle ważne są dieta oraz przyjmowanie przepisanych środków przeczyszczających – tzw. preparatów.
Tydzień przed badaniem – dieta przed kolonoskopią
Przygotowanie do kolonoskopii należy rozpocząć na 5–7 dni przed wyznaczonym terminem. Pacjent powinien przestrzegać wtedy tzw. diety bezresztkowej. Oznacza to rezygnację z produktów zawierających błonnik, pestki i trudno trawione resztki. Należy unikać takich produktów jak:
- pieczywo z ziarnami,
- owoce z pestkami (np. kiwi, winogrona, truskawki),
- warzywa z małymi nasionami (pomidory, ogórki),
- nasiona siemienia lnianego, mak, sezam,
- buraki i ich przetwory.
Warto pamiętać, że nawet pozornie niegroźna pestka kiwi może zakłócić obraz jelita podczas badania.
Zamiast tego zalecane są produkty łatwostrawne: białe pieczywo, ryż, makarony, mięso i ryby gotowane, duszone lub grillowane, a także kisiele, galaretki, herbata, kawa (do dnia poprzedzającego badanie), bulion i klarowne soki.
Dzień poprzedzający badanie – płynna dieta i preparaty
W dniu poprzedzającym kolonoskopię należy przejść na dietę płynną. Śniadanie może składać się np. z kisielu i herbaty. Obiad powinien zawierać wyłącznie klarowny bulion lub przetartą zupę – nie może zawierać żadnych stałych cząstek. Od godziny 15:00 należy spożywać wyłącznie płyny: wodę niegazowaną, herbatę, miód i jasne landrynki. Nie należy pić kawy, mleka ani napojów gazowanych.
W godzinach wieczornych, zazwyczaj około 20:00–21:00, pacjent powinien zacząć przyjmować preparat przeczyszczający zgodnie z zaleceniami lekarza. Preparat należy wypić powoli – po jednej szklance co 15 minut, aż do spożycia połowy dawki.
Dodanie do preparatu soku z cytryny lub innego klarownego (ale nie czerwonego) napoju może poprawić jego smak. Prawidłową reakcją organizmu są liczne wypróżnienia, których końcowa treść powinna być klarowna, płynna i mieć żółtawe zabarwienie.
Dzień badania – ostatni etap przygotowania
W dniu badania należy wypić drugą część preparatu przeczyszczającego, również w tempie jednej szklanki co 15 minut. Ostatnia szklanka powinna być wypita minimum 4 godziny przed planowanym badaniem.
Jeśli kolonoskopia zaplanowana jest po godzinie 12:00, dopuszcza się wypicie całej dawki preparatu w dniu badania – przy zachowaniu zasady zakończenia spożycia 4 godziny przed wizytą.
Do dwóch godzin przed kolonoskopią pacjent może pić wyłącznie klarowne płyny – wodę niegazowaną, herbatę lub klarowne soki.
Uwaga: osoby o masie ciała powyżej 100 kg powinny zwiększyć dawkę preparatu o 50%, by skutecznie oczyścić jelito.
Leki pacjenta a kolonoskopia
W przypadku chorób przewlekłych pacjent powinien skonsultować przyjmowanie leków z lekarzem. W dniu badania leki należy przyjąć jak zwykle, popijając niewielką ilością wody. Szczególną ostrożność należy zachować w przypadku:
- leków przeciwkrzepliwych – ich dawkowanie może wymagać modyfikacji (np. odstawienie nowych antykoagulantów w dniu poprzedzającym badanie),
- leków na cukrzycę – nie należy przyjmować doustnych leków przeciwcukrzycowych, jeśli pacjent nie spożywa pokarmów; w przypadku stosowania metforminy – należy odstawić ją na 24 godziny przed badaniem w znieczuleniu,
- preparatów żelaza – należy je odstawić na tydzień przed badaniem.
Pacjenci z cukrzycą powinni wcześniej poinformować placówkę o swoim stanie zdrowia i uzgodnić sposób przygotowania.
Znieczulenie – komfort i bezpieczeństwo
Coraz więcej pacjentów decyduje się na kolonoskopię w znieczuleniu ogólnym. W takiej sytuacji należy zachować co najmniej 8-godzinną przerwę w przyjmowaniu jedzenia i płynów przed badaniem. Po zakończeniu procedury pacjent nie może przez 24 godziny prowadzić pojazdów ani podpisywać dokumentów. Zalecane jest również, aby ktoś towarzyszył mu w drodze do domu.
Po kolonoskopii – czego się spodziewać?
Po badaniu pacjent może odczuwać dyskomfort, wzdęcia i nasilenie oddawania gazów. To naturalna reakcja organizmu na wprowadzenie powietrza do jelita. W przypadku wykonania kolonoskopii w analgosedacji konieczna jest 2-godzinna obserwacja w placówce.
Do powikłań po kolonoskopii należą rzadko występujące krwawienia (zwłaszcza po usunięciu polipów) oraz perforacja jelita. W razie wystąpienia gorączki, silnego bólu brzucha lub krwawienia należy pilnie zgłosić się do lekarza.
Podsumowanie – przestrzegaj zaleceń i dbaj o zdrowie
Kolonoskopia to badanie, które może uratować życie – szczególnie jeśli wykonana jest profilaktycznie. Aby jednak była skuteczna i bezpieczna, pacjent musi ściśle przestrzegać zasad przygotowania do badania. Oczyszczenie jelita, odpowiednia dieta bez pestek, pieczywa z ziarnami i produktów zawierających mak, właściwe przyjmowanie leków oraz przyjęcie odpowiedniej ilości preparatu – to wszystko wpływa na jakość badania.
Pamiętaj: kolonoskopia może uchronić Cię przed rakiem jelita grubego. Nie lekceważ tego badania i przygotuj się do niego zgodnie z zaleceniami – to inwestycja w Twoje zdrowie i życie.
